Były Wiszące Ogrody Semiramidy, jeden z siedmiu cudów starożytnego świata, ale też mroczny, pełen mistycznej symboliki „Ogród rozkoszy ziemskich” Hieronima Boscha. Nam dziś jednak bliżej kultury grecko-rzymskiej. Rzymianie z resztą wynieśli ogrodnictwo do rangi sztuki, a zamiłowanie zieleni stało się niemal kultem. Były ogrody publiczne, ogrody cesarskie (część z nich również oddane do użytku publicznego), ogrody w wiejskich rezydencjach, a jak kogoś na willę poza miastem nie było stać, musiał się zadowolić ogrodem, który tworzył w wewnętrznym dziedzińcu, czyli otoczonym kolumnadą perystylu, a czasem także w atrium. Warto dodać, że często w rzymskich domach był dodatkowy ogród z ziołami leczniczymi i przyprawowymi.
„Człowiek potrzebuje do życia ogrodów i bibliotek” pisał niegdyś Marek Tulliusz Cycero i trudno się z nim nie zgodzić (chociaż gwoli ścisłości należy dodać, że sam Cyceron skończył dość marnie, ale to może dlatego, iż mawiał także: „Niech pije albo niech się wynosi”).
Na nic najwspanialszy, najbardziej zadbany ogród, jeśli nie potrafimy go pokazać światu lub bliskim. Wiedzieli to już Rzymianie, zakładając więc ogród planowali nie tylko, jakie rośliny się w nim znajdą i gdzie będą posadzone, w których miejscach powstanie basen, sadzawka czy fontanna, a w jakich staną rzeźby czy posągi, lecz także jak poszczególne elementy odpowiednio wyeksponować światłem, zwłaszcza że biesiadowano najczęściej w ogrodzie i to po zmierzchu. Tu przypomnieć należy, że oświetlenie ogrodowe w rzymskiej willi to lampki oliwne, kaganki, pochodnie i latarnie – jakoś musieli sobie radzić. W XXI wieku planując nowoczesne oświetlenie ogrodu możliwości w tym względzie mamy niemal nieograniczone.
Spis treści
Jak zaprojektować oświetlenie ogrodu
Oświetlenie do ogrodu, choć nie zawsze jest to możliwe, warto przemyśleć i zaplanować na etapie projektu. Aranżując przestrzeń, często skupiamy się na rozmieszczeniu roślin czy elementów architektonicznych, jak altanka, taras, sadzawka, zapominając jakby, iż noc jest nocą, ciemności kryją ziemię, a nieznane czai się na ścieżce.
Na co powinniśmy zwrócić uwagę projektując oświetlenie zewnętrzne ogrodowe, w których miejscach niezbędne będą lampy?
Po pierwsze bezpieczeństwo, czyli oświetlona powinna być brama wjazdowa, drzwi do garażu, furtka, drzwi wejściowe i schody do nich prowadzące oraz ścieżki, po których się poruszamy w ogrodzie.
Po drugie – estetyka, czyli światło jako element dekoracyjny. Tu możemy podkreślić elewację ścian budynku, skierować go na niektóre rośliny czy elementy znajdujące się w przestrzeni, jak oczka wodne, altanki itp.
Planując oświetlenie zewnętrzne musimy zawsze pamiętać, by nie oślepiało użytkowników i sąsiadów, nie zakłócało naszego snu. Dobra aranżacja nowoczesnego oświetlenia ogrodowego ma sprawić, że przestrzeń wokół naszego domu będzie wyglądać okazale i reprezentacyjnie, a nie snobistycznie.
Oświetlenie zewnętrzne ogrodowe – jakie wybrać lampy?
Na początek, kupując lampy do ogrodu trzeba pamiętać, by były przystosowane do pracy na zewnątrz w zmiennych warunkach atmosferycznych. Muszą więc być odporne na deszcz, śnieg, ale także na wysokie temperatury w lecie. Ich stopień ochronny powinien wynosić minimum IP44.
Oświetlenie ogrodowe LED. Lampy LED są oszczędne i trwałe. Oświetlenie LED do ogrodu zużywa mniej energii elektrycznej od tradycyjnych żarówek, ale też świeci znacznie dłużej. Dodatkową „atrakcją” mogą być lampy LED RGB, czyli takie, w których możemy zmieniać kolor światła padającego na dany element, dodatkowo go wyróżniając.
Oświetlenie ogrodowe solarne. Jak nazwa wskazuje, lampa tego typu czerpie energię z promieni słonecznych, ładując się w ciągu dnia, świecąc w nocy. Oświetlenie solarne do ogrodu są łatwe w podłączeniu, ekologiczne i tanie w eksploatacji.
Oświetlenie ogrodowe najazdowe. Lampy najazdowe, czyli inaczej mówiąc gruntowe, to lampy montowane na ścieżkach czy podjazdach. Wyposażone w stalowy kołnierz oraz odpowiednio wzmacnianą szybę. Przykładem takiej lampy może być Park PT1 Small włoskiego producenta oświetlenia Ideal Lux. Lampa z serii Park Medium posiada zewnętrzną obudowę wykonaną z PVC, aluminiowy korpus, ramka wokół klosza wykonana jest z satynowej stali nierdzewnej, natomiast klosz z przezroczystego szkła. Jej średnica wynosi 12cm. Klasa szczelności – IP65.
Więcej w tekście: "Jakie oświetlenie do ogrodu"
Oświetlenie ogrodowe słupkowe. Lampy stojące, rozmieszczone wzdłuż ścieżek lub samodzielnie na trawniku mogą mieć różną wysokość i różny dizajn: od nowoczesnych po w stylu retro. Różna też może być ich wysokość. Ważne, żeby słupki zostały stabilnie przymocowane do podłoża. Lampy ustawione wzdłuż ścieżki prowadzącej do furtki czy bramy mogą być na wyższych słupkach, najlepiej wyposażone w czujniki ruchu. Przykładem lampy stojącej mogą być Pivot OUT lub Manhattan OUT, nowoczesne i niezwykle oryginalne zewnętrzne lampy z serii Pivot i z serii Manhattan firmy Slide, włoskiego producenta oświetlenia i mebli z tworzyw sztucznych. Ich klasa szczelności to IP55. Nieregularny kształt lampie Manhattan daje różne efekty zależnie od kąta patrzenia. Ciekawie prezentuje się również Ibis 75 włoskiego producenta oświetlenia zewnętrznego i ogrodowego, firmy Landa. Korpus lampy wykonany jest z odlewanego i wytłaczanego aluminium natomiast klosz z przezroczystego poliwęglanu.
Oświetlenie ogrodowe kule. Lampy coraz bardziej popularne. Mogą być zarówno lampami stojącymi, jak i wiszące. Przykładem tego pierwszego rozwiązania może być SOLE PT1 MEDIUM włoskiego producenta Ideal Lux. Jej klosz wykonany jest z tworzywa sztucznego, a klasa szczelności wynosi IP44. Jeśli ktoś lubi regularne kształty, kule jako oświetlenie do ogrodu będą idealne.
Reflektory ogrodowe. Dzięki nimi możemy podświetlić te elementy ogrodu, na które chcemy zwrócić uwagę gości lub szczególnie wyróżniają się w sztucznym świetle. Przykładem takiej lampy może być Terra PT1 Small, wbijana do ziemi włoska lampa firmy Ideal Lux. Idealnie nadaje się do podświetlania mniejszych kompozycji roślinnych, krzewów, małych drzew. Jej klasa szczelności to IP65.
Sprawdź także: Jakie lampy na taras
Co ile metrów lampy ogrodowe
Generalnie nie ma dobrej odpowiedzi na pytanie, co ile metrów rozstawić lampy ogrodowe, by było wystarczająco jasno. Wszystko bowiem zależy od naszej kreatywności; koncepcji, jak chcemy, by oświetlenie zewnętrzne ogrodu wyglądało finalnie, czy chcemy punktowo rozświetlić pojedyncze drzewa czy krzewy czy jedynie ścieżkę prowadzącą od furtki do domu? Zasadniczo zaleca się, by montując oświetlenie ogrodowe stojące wysokość lamp nie przekraczała 120 – 130 centymetrów. Pamiętać trzeba również o proporcjach - im krótsza ścieżka, tym niższe słupki.
Raczej odradza się kupowania lamp o dużej mocy, których światło skierowane jest do góry, ponieważ mogą oślepiać. Raczej słabsze żarówki, więcej opraw. Lampy powinny być tak rozmieszczone, by nie powstały między nimi ciemne przestrzenie, najlepiej oddalić je od siebie o mniej więcej 1.5 m.
Raczej odradza się kupowania lamp o dużej mocy, których światło skierowane jest do góry, ponieważ mogą oślepiać. Raczej słabsze żarówki, więcej opraw. Lampy powinny być tak rozmieszczone, by nie powstały między nimi ciemne przestrzenie, najlepiej oddalić je od siebie o mniej więcej 1.5 m.
Jak podłączyć lampy ogrodowe
Jeśli mamy przygotowany wcześniej projekt, możemy samodzielnie wykonać oświetlenie ogrodowe. Nie jest to zbyt skomplikowane. Trzeba pamiętać o kilku zasadach. Najważniejsze jest bezpieczeństwo. Instalacja powinna być podłączona do instalacji domowej i zabezpieczona wyłącznikami nadprądowym i różnicowoprądowym.
Oświetlenie ogrodowe 12V czy 230V?
W niewielkich ogrodach, w których nie zamierzamy instalować zbyt dużo lamp można zastosować niskie napięcie zasilania, czyli 12 lub 24V. W ogrodach dużych trzeba zastosować napięcie 230V. Przewody doprowadzające prąd najlepiej umieścić w ochronnych rurkach i zakopać w ziemi na głębokości nie mniejszej nić 0.5 metra. Trzeba pamiętać, żeby zachować odpowiednią odległość od fundamentów, instalacji wodociągowej i… drzew (możemy się zdziwić, gdy korzenie się rozrosną i instalacja pojawi się na powierzchni).
A jaki zastosować kabel w oświetleniu ogrodowym? Żyły w przewodach instalacji 230 V powinny mieć przekrój minimalny 1,5 mm2 – 2,5 mm2, a sam przewód odporność izolacyjną do 1kV. W przypadku wyposażania ogrodu w jeden obwód kabel może mieć trzy żyły, jeśli chcemy na przykład centralnie zarządzać światłem trzeba położyć kabel pięciożyłowy.
Najlepiej, by przewody biegły po liniach prostych.
Jak zamocować lampy ogrodowe
Oświetlenie ogrodowe stojące montuje się w gotowych fundamentach, na przykład w postaci betonowego bloczka fundamentowego lub przykręca do utwardzonej nawierzchni, czy to płyt chodnikowych czy kostki brukowej. W gotowych fundamentach lub elementach nawierzchni trzeba wywiercić otwory, którymi przeprowadzimy kable i włożymy kołki rozporowe. Oczywiście, trzeba je wywiercić w rozstawieniu odpowiadającym otworom montażowym w lampie. Po przeciągnięciu przewodów trzeba osadzić bloczek fundamentowy w gruncie na podsypce piaskowej, poziomując go. Sposobów podłączenia i montażu lampy jest wiele, zależy to od producenta, czytajmy więc instrukcje!
Wyjątkowej staranności przy podłączeniu wymaga montaż oświetlenia ogrodowego najazdowego, musimy bowiem zapewnić mu wyjątkową szczelność. Lampy gruntowe osadzane są w obudowie osłonowej. W miejscu ich założenia nie może gromadzić się woda, podłoże powinno być przepuszczalne, a już niedopuszczalne jest umieszczanie ich w zagłębieniach terenu.
Jak widać oświetlenie ogrodowe można zrobić samodzielnie, wystarczy odrobina wysiłku i szczypta determinacji. Za to końcowy efekt… Niemal rzymski hortus.
Zobacz także: